Thức ăn giúp cơ thể giải độc

Cà rốt có tác dụng giải độc thủy ngân do có một lượng lớn chất kết dính với thủy ngân, làm giảm nồng độ và loại trừ nhanh chóng các ion thủy ngân trong máu.

Sự xuất hiện của mụn trứng cá, chứng hôi miệng, táo bón, đau đầu… có thể là những tín hiệu thông báo sự tồn đọng của chất độc trong cơ thể. Khi sức khoẻ bị đe dọa thì việc loại trừ độc tố cho cơ thể là vô cùng cần thiết và phải thực hiện hằng ngày. Lựa chọn thực phẩm có tác dụng giải độc, đồng thời kiên trì một chế độ vận động thường xuyên là cách tốt nhất để chúng ta nói lời tạm biệt với những độc tố trong cơ thể.

Mộc nhĩ đen: Người làm những ngành nghề có liên quan đến bông vải, sợi, đay… nên dùng nhiều mộc nhĩ đen, vì mộc nhĩ đen có tác dụng bài trừ chất sợi, khiến cho những chất sợi có hại này không thể tồn tại trong cơ thể. Chất keo thực vật trong mộc nhĩ đen có sức hút và kết dính cao, có thể hút thấm hết những tạp chất còn trong hệ tiêu hoá, giúp máu trở nên “sạch” hơn, đồng thời còn làm hạ cholesteron, phòng chống xơ cứng mạch máu.

Mướp đắng ( khổ qua ) : Thông thường, những thực phẩm có vị đắng đều ít nhiều có tác dụng giải độc. Mướp đắng giúp giải độc, tiêu nhiệt trong cơ thể và làm sáng mắt. Các nhà khoa học đã phát hiện trong loại quả này một loại protein hoạt tính có tác dụng phòng ngừa ung thư rõ rệt. Nó kích thích tác dụng “phòng ngự” của hệ miễn dịch, loại trừ độc tố trong cơ thể.

Đậu phụ: Những chế phẩm từ đậu nành có lượng canxi vô cùng phong phú, vì thế chúng được mệnh danh là những “chiến sĩ giải độc”.

Táo tây: Ruột là nơi có khả năng bài trừ độc tố một cách nhanh chóng. Nếu hệ tiêu hóa không tốt, các độc tố sẽ tích tụ tại ruột và bị hấp thụ trở lại vào máu, rất có hại cho cơ thể. Trong táo tây có một lượng chất xơ và chất kết dính thiên nhiên phong phú, phòng ngừa thức ăn phân hủy trong ruột.

Dưa chuột ( dưa leo ) : Thận là cơ quan quan trọng bậc nhất trong quá trình bài trừ độc tố, có chức năng lọc những chất độc trong máu và những cặn bã sinh ra sau quá trình phân giải các protein, rồi bài tiết chúng ra ngoài qua nước tiểu. Dưa chuột có công dụng lợi tiểu nên có thể làm sạch niệu đạo, góp phần giúp thận thải ra ngoài những chất độc trong ống tiểu. Ngoài ra, dưa leo còn có tác dụng hỗ trợ giải độc cho phổi, gan và dạ dày.

Mật ong: Từ xưa, mật ong đã nổi tiếng là loại thực phẩm giải độc và làm đẹp. Trong mật ong có nhiều vitamin và acid amin thiết yếu cho cơ thể con người. Dùng mật ong thường xuyên có tác dụng bài trừ độc tố, đồng thời cũng có tác dụng nhất định trong việc phòng chống các bệnh về mạch máu hoặc các chứng suy nhược thần kinh.

Đậu xanh: Đậu xanh có vị ngọt, mát, có tính giải độc cao. Ngoài ra, đậu xanh còn có tác dụng nhất định trong việc phòng trị trúng độc kim loại, thuốc trừ sâu và trúng độc thực phẩm. Đậu xanh thúc đẩy quá trình bài tiết tống các chất độc ra khỏi cơ thể.

Tỏi: Trong tỏi có chứa những thành phần đặc biệt, giúp làm giảm nồng độ chì trong cơ thể.

Nho: Gan cũng là một cơ quan giải độc quan trọng cho cơ thể. Các độc tố sau khi tham gia vào một chuỗi các phản ứng hóa học ở gan sẽ biến thành những chất không độc hoặc lượng độc tố đã giảm hẳn. Nho có tác dụng giúp gan “quét” đi những chất độc trong cơ thể, đồng thời còn có ích cho quá trình tái tạo máu.

Trà: Những thành phần trong lá trà cùng một lượng vitamin C phong phú có tác dụng nhanh chóng loại trừ chất độc ra khỏi cơ thể.

(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)

Read More

Báo Động Nguy Cơ Nhiễm Chì Ở Nước, Thức Ăn, Đồ Gia Dụng

Chì độc như thế nào?

Chì là độc chất kim loại nặng có trong môi trường bị ô nhiễm, trong các nguyên liệu làm đồ chơi cho trẻ và cả những vật dụng hàng ngày. Đây là một kiểu gây hại sức khoẻ ghê gớm cho trẻ nhưng lại khó nhìn, khó phát hiện, chỉ trừ khi ngộ độc cấp tính, mà lúc đó thì đã quá trễ.

Ô nhiễm chì được ghi nhận nhiều nhất là chì có trong xăng ô tô, ở dạng ankyl - chì, với vai trò là chất chống kích nổ. Khi có sự hiện diện của chì trong các loại men tế bào khác nhau thì các loại men này không thể thực hiện được những chức năng của chúng trong cơ thể. Khi bị nhiễm chì, cơ thể rơi vào trạng thái hưng phấn và mất ngủ, sau đó là mệt mỏi, trầm uất và táo bón. ( http://thuvien.ntu.edu.vn )

TP.HCM: Không khí bị ô nhiễm chì

Tại TP.HCM, lượng chì trong không khí đã tăng gấp đôi, từ 0,5μg/m3 lên đến trên 1μg/m3. Việc chì tăng bất thường như nói trên, nghi vấn là do đã có một lượng xăng pha chì bán ra thị trường trong thời gian gần đây.


Ai cũng biết đến sự nguy hiểm của chất chì độc hại trong đồ chơi nhưng ít người biết rằng vẫn có nhiều cách để người ta bị nhiễm chất kim loại này.

Trẻ em là nhóm có nguy cơ bị nhiễm nhiều nhất vì cơ thể chúng phát triển nhanh chóng. Chất độc này có thể làm tác hại đến não bộ và hệ thần kinh, làm chậm lại quá trình phát triển tự nhiên cũng như những vấn đề khác. Những trẻ có thói quen hôn hít, ngậm đồ chơi có sơn sẽ có nguy cơ nhiễm chì cao hơn các trẻ khác 3-4 lần do chì có trong thành phần sơn khá cao

Chì và hiện tượng độc chì đối với trẻ em

Những trẻ có thói quen hôn hít, ngậm đồ chơi có sơn sẽ có nguy cơ nhiễm chì cao hơn các trẻ khác 3-4 lần do chì có trong thành phần sơn khá cao Ta biết rằng, lượng bụi chì trung bình trong không khí đô thị khoảng 1 mg/m3, mà con người muốn hay không cũng phải hít vào 1,5-20 mg/ngày. Ở nông thôn, nồng độ này có thấp hơn, ở khoảng 0,1-0,2 mg/m3 và con người tại đó phải hít một lượng bụi chì 1,5-4,0 mg/ngày. Theo quy định Tổ chức sức khoẻ thế giới (WHO), giới hạn bụi chì nơi làm việc phải nhỏ hơn 0,01 mg/m3 không khí, còn ở khu dân cư thì phải nhỏ hơn 0,005 mg/m3. Ấy vậy mà bụi chì trong không khí khu sản xuất công nghiệp cao hơn nhiều lần cho phép. Dọc các trục lộ giao thông với mức trung bình thì chưa cao, nhưng vào các thời điểm kẹt xe hay giờ cao điểm thì lại bộc phát khá cao. Bụi chì sinh ra từ khói xe ô tô, xe máy do dùng xăng pha chì, mặc dù giờ đây, không dùng xăng pha chì nữa, nhưng lương bụi chì không vì thế mà giảm đáng kể. Khi trẻ em hít phải, ở nồng độ thấp 1mg/m3, chỉ trong thời gian 1 ngày (sau đó thôi không tiếp xúc nữa) thì chưa bị ngộ độc ngay, mà chỉ biểu hiện rõ sau vài tuần. Nếu vào cơ thể với nồng độ 0,1 mg/m3 trong nhiều ngày liên tục thì sẽ nhiễm độc mãn tính. Ta biết rằng, trẻ em rất mẫn cảm với chì vì hệ thần kinh non yếu, khả năng thải độc kém. Tuy nhiên, khi chì xâm nhiễm qua con đường thực phẩm lại khó phát hiện ra, vì ở trẻ, tỷ lệ thức ăn tính trên trọng lượng cơ thể khá lớn (cao hơn người lớn nhiều lần), nên khó phát hiện. Ví dụ, người ta đã tính toán thấy rằng, lượng chì nhiễm theo con đường thức ăn bình quân cho trẻ em là 50-150 mg/ngày (so với người lớn, 100-200 mg/ngày). Và, khả năng nhiễm chì qua thức ăn của trẻ gấp 4 lần so với người lớn. Mà lượng nhiễm độc, nếu nuốt phải 100 mg muối chì sulphate/kg cơ thể trong nhiều ngày, cơ thể có thể nhiễm độc mãn tính. Trẻ em hay bú tay, hay chùi tay vào miệng có nguy cơ nhiễm chì cao gấp 4-5 lần so với trẻ bình thường. Môi trường xung quanh thì đầy rẫy vật liệu và không khí cũng thường bị nhiễm chì. Ngay cả những dụng cụ, đồ chơi cho trẻ có sơn màu rất bắt mắt nhưng trong đó lại chứa lượng chì lớn. Các trẻ có thói quen hôn hít, ngậm đồ chơi có sơn sẽ có nguy cơ nhiễm chì cao hơn các trẻ khác 3-4 lần do chì có trong thành phần sơn khá cao. Chẳng hạn sơn dùng sơn lót, có thể chứa 30.000- 60.000mg/kg dung dịch sơn. Những chỗ trên mặt vật liệu, dụng cụ, bàn ghế, tủ giường sơn bị rộp có nguy cơ cao gây nhiễm chì cho trẻ, ngay cả mặt ngoài còn nguyên vẹn, đồ chơi có sơn cũng bị nhiễm chì. Hiện nay tiêu chuẩn cho phép đối với sơn dùng sản xuất đồ chơi ở Mỹ quy định phải có hàm lượng chì nhỏ hơn 2.500mg/kg sơn, còn tiêu chuẩn cho sơn nhà ở Mỹ phải nhỏ hơn 5.000 mg/kg sơn. Tai hại hơn, ở các vùng nông thôn, trẻ em tìm chì từ nhiều nguồn, tự đúc lại thành những viên chì dẹt để làm viên chọi trong đánh đáo. Hoặc các em cũng tự nung chảy chì trên bếp, rồi cho nguội, đúc thành những viên bi để đánh bi trên đất; hay là các em phụ ba mẹ đúc viên chì làm vật kéo dây câu cá, lưới cá; hoặc là các trẻ em phải phụ việc ở cơ sở sản xuất acquy, chữa ô tô, các em sống gần các lò gang, đúc chì, đồng, thủ công mỹ nghệ… Những công việc này luôn làm cho trẻ tiếp xúc và nhiễm chì qua tay, miệng, nhất là khi đúc chì, hơi độc chì xâm nhiễm vào cơ thể trẻ rất nhanh, có thể gây ngộ độc cấp cho trẻ. Do đó các bậc phụ huynh không nên cho trẻ tiếp xúc và chơi với các acquy hay những pin đã hỏng. Đã có nhiều bậc phụ huynh không lường trước những nguy hại của nó làm trẻ ngộ độc, mà ngộ độc mãn tính, ngấm từ từ, rồi tích lũy và phóng đại sinh học đến một giới hạn nhất định sẽ gây ung thư, thiếu máu cho trẻ vì chì có đặc tính là nằm lại trong cơ thể rất lâu, có khả năng tác động mạnh lên tế bào não non trẻ. Nghiên cứu cũng cho ta biết rằng, chì trong lớp đất mặt có nơi 0.5-5,0 mg/kg đất. Trẻ em lê la trên đất dễ nhiễm chì theo con đường mãn tính. Các nghiên cứu ghi nhận rằng, khả năng ô nhiễm chì cho trẻ qua con đường thức ăn gấp 4-5 lần người lớn. Mặt khác, người ta theo dõi và thấy rằng, bình quân trong mỗi điếu thuốc lá chứa 4,0-12,0 mg chì, và bình quân có 20% lượng chì đó được người hút thuốc hấp thụ qua khói thuốc. Như vậy, nếu một người hút 20 điếu thuốc/ngày thì sẽ hấp thu vào cơ thể mình là 1-5 mg/ngày. Các nghiên cứu tin cậy cũng chỉ ra rằng, những trẻ em có bố mẹ nghiện thuốc thì nguy cơ nhiễm độc chì cao gấp 4-6 lần so với trẻ có bố mẹ không nghiện thuốc do nhiễm độc khói thuốc thụ động

Có thể đột tử vì ngộ độc chì

Chì là kim loại nặng (tỷ trọng lớn hơn 5Kg/dm3) có độc tính cao với não, có thể gây đột tử nếu ngộ độc nặng, nhất là đối trẻ em. Những trẻ em tiếp xúc với chì bị nhiễm độc thì da xanh tái, bởi chì đã ức chế sự tổng hợp Hemoglobin, dẫn đến các em ấy thiếu máu. Chì có thể thay thế Canxi trong tế bào mới của các trẻ, và tác động lên chu trình biến dưỡng, dẫn đến việc giảm khả năng tổng hợp ATP (Adenozin Three Phosphate), làm hỏng chức năng của tế bào. Việc xác định lượng chì hấp thụ vào cơ thể của trẻ từ nguồn đất và bụi gặp rất nhiều khó khăn. Theo các thí nghiệm của các tác giả nước ngoài, nếu trẻ đó hấp thụ một lượng bụi hàng ngày khoảng 25-100mg, mà trong bụi đó lại chứa khoảng 200 đến 2.000mg/kg thì trẻ đó có thể hấp thu một lượng chì là 5-200 mg/ngày. Tuy nhiên, không phải là tất cả lượng chì thâm nhập vào cơ thể đều vào máu, mà chỉ một lượng ít trong đó mà thôi, còn thì tích lũy lại trong gan, thận và trong mỡ, số còn lại thải qua đường phân, nước tiểu, mồ hôi. Triệu chứng nhiễm độc chì Triệu chứng nhiễm độc chì ở trẻ nhiều lúc khó phát hiện ra, nhất là trong trường hợp lượng chì nhiễm dưới mức nguy hiểm nhưng nó lại gây bệnh mãn tính cho trẻ. Trong trường hợp này trẻ biểu hiện thần kinh mệt mỏi, suy nhược, tính tình trở nên dễ cáu gắt, nhức nhối khắp mình. Những trẻ nhiễm độc chì đều bị bệnh thiếu máu. Mặt khác, chì ảnh hưởng lên bộ máy tiêu hóa, nên trẻ ăn uống giảm sút, chán ăn, hay buồn nôn, đau bụng có những lúc dữ dội, sắc mặt tái xám. Nhiều độc chất chì dễ dẫn đến suy gan và thận. Nhiễm độc chì là một loại bệnh môi trường, khó phát hiện nhưng thường gặp nhất là ở lứa tuổi thiếu niên nhi đồng. Các bậc phụ huynh cần lưu ý nhất là trong đô thị nhiều chất thải, khói bụi, sơn nhà, đất cát, và nhất là đồ chơi của trẻ.

Đối với người lớn, nhiều số lượng chì trong cơ thể có tể dẫn đến những vấn đề trục trặc sinh sản, cao máu, mất trí nhớ và thiếu tập trung.

Nồng độ chì trong không khí cũng đã giảm thiểu kể từ cuối thập niên 70 sau khi có lệnh tách chất này ra khỏi xăng. Ngày nay, theo cơ quan môi trường EPA cho biết thì đa số chất này được tìm thấy tại các nhà máy công nghiệp và thường là vấn đề tại các khu vực đô thị hoặc công nghệ hoá.

Trong khi đó những nguồn khác phải kể đến đó là các hộp sơn lưu trữ quá hạn có thể biến thành bụi hoặc mẩu vụn trẻ em hay nuốt. Chính phủ liên bang đã ban lệnh cấm dùng sơn có chì để sơn nhà vào từ năm 1978, nhưng những căn nhà cũ hơn có thể vẫn còn. Đất sỏi có thể mang chất này vào các rãnh kẽ hở. Nguồn nước sau đó sẽ đi qua lớp đất này qua các đường ống. Chủ nhà có quyền hỏi cơ quan kiểm định sức khoẻ về nguồn nước khử trùng mà mình sử dụng.

Thêm vào đó, một khi tay chân tiếp xúc với chì có thể mang về nhà sau khi làm việc. Chính phủ liên bang buộc công nhân làm việc với kim loại phải rửa tay sạch sẽ, tắm gội, và mặc đồ mới mỗi khi xong việc. Thức ăn và chất lỏng trong các chai thuỷ tinh có kim loại có thể bị nhiễm. Một số loại dược thảo dân gian có thể nhiễm chì. Và cuối cùng, chì thường được sử dụng trong một số thú tiêu khiển như làm đồ gốm hay điêu khắc thủy tinh, hoặc làm lại đồ gia dụng.

Tài liệu của Viện Pasteur TP.HCM chỉ rõ:

Đồ dùng bằng nhôm

Các gia đình vẫn thường dùng các dụng cụ đun nấu, chứa đựng thực phẩm làm bằng nhôm. Nhưng nếu dùng các đồ nhôm được chế tạo từ các nhôm phế liệu, gia công không đảm bảo công nghệ, xử lý không hết tạp chất, không tạo được bề mặt trơ với môi trường thì khi đun nấu, chứa đựng thực phẩm dễ tạo cơ hội thôi nhiễm các ion nhôm vào thực phẩm thì người ăn phải sẽ bị ảnh hưởng. Đặc biệt khi nấu mặn, dễ tạo ra muối nhôm gây độc cho cơ thể. Dùng đồ nhôm để chứa đựng thức ăn nóng, chua, mặn, bề mặt nhôm dễ bị rỗ, giải phóng các ion nhôm vào cơ thể, tích luỹ ở tế bào não, gây ra hội chứng “lú lẫn” sớm. Biểu hiện là trí nhớ giảm sút, phản ứng trì trệ, trí năng giảm, cử động chậm chạp…

Đồ dùng sành sứ

Dĩa, bát, chén, ly, tách... bằng sành, sứ ngày càng được con người ưa chuộng vì mẫu mã đẹp, giá cả hợp lý. Nếu các đồ này không được sản xuất đảm bảo công nghệ an toàn như: không đạt nhiệt độ nung chuẩn, vẽ nhiều hoa văn, màu sắc, sử dụng phụ gia chì với nồng độ cao để làm cho phụ gia nhanh chảy ở nhiệt độ thấp... sẽ làm hàm lượng chì càng cao.

Các hoa văn phần lớn đều được dán đề can hoặc vẽ trên men và nung ở nhiệt độ thấp để giữ được màu sắc đẹp. Vì vậy không thể loại hết được chì. Các đồ sành sứ này khi tiếp xúc với thực phẩm có tính axit như: dưa chua, dưa nộm, rượu, bia, nước hoa quả, nước đường, canh nóng... chì trong bột màu sẽ thôi ra từng tý một. Khi lượng chì vào cơ thể tích tụ đến một mức nhất định sẽ gây ra ngộ độc. Một trong các cách hạn chế là ngâm đồ sứ mới mua về vào trong dấm, như thế sẽ làm tan phần lớn chì còn ứ đọng.

Đồ dùng bằng nhựa

Bản chất polymer không độc. Các chất có hại cho sức khoẻ chính là các monome và các chất phụ gia của chất dẻo được trộn vào trong quy trình sản xuất.

Các chất phụ gia có thể được sử dụng trong công nghiệp chất dẻo là các chất ổn định được sử dụng để ngăn ngừa sự thoái biến của chất dẻo. Như muối của axit béo, muối kim loại, chất xúc tác và các chất tăng tốc, chất bôi trơn, chất chống nấm, các dẫn xuất hữu cơ thuỷ ngân...

Trong đó, nhiều chất có khả năng gây độc chất Azoisobutyronitril (Porophor N) ở 1.900oC giải phóng ra N2 và Tetrametyl succinic dinitril, gây nhức đầu và co giật. Chất Methyl chlorua (CH3Cl) cũng rất độc, gây tổn thương thần kinh trung ương. Chất dẻo hoá: TOCP (Triorthocresylphosphat) làm tổn thương thoái hoá thần kinh ngoại biên và tuỷ sống…

Do lợi nhuận, nhiều cơ sở sản xuất đồ nhựa cố tình sử dụng các phụ gia độc hại không được phép trong sản xuất nhựa thực phẩm. Họ dùng nhựa tái sinh, tạo ra các sản phẩm nhựa kém chất lượng, khi dùng các đồ nhựa này để chứa đựng thực phẩm, nhất là thực phẩm là dầu mỡ, chua, mặn, nóng sẽ tạo cơ hội thôi nhiễm các chất độc vào thực phẩm gây ngộ độc cho người ăn.

Do vậy khi chọn chén, tô, dĩa, thìa… nên mua loại làm bằng nhựa melamine. Ly, dĩa, hộp thực phẩm chịu lạnh chọn sản phẩm bằng nhựa PP. Các dụng cụ chứa thực phẩm khô nên chọn sản phẩm nhựa PS, PSHI. Rổ, thau, chậu, xô nhựa nên chọn sản phẩm làm bằng nhựa PEHD. Máy xay sinh tố, vỏ bình cà phê... nên chọn sản phẩm nhựa PC, PMMA.

Read More

Bệnh Thống Phong ( Gout )

Thống Phong là một trong những bệnh được biết tới từ lâu. Các nhà khảo cổ đã tìm thấy dấu vết bệnh ở xác ướp cổ nhân Ai Cập 4000 năm về trước.

Danh y Hyppocrate nói tới bệnh này từ 2500 năm trước. Theo ông, thống phong là bệnh của người cao tuổi, giàu có, rượu chè ăn uống quá độ, còn viêm xương khớp là bệnh của người nghèo lao động chân tay vất vả.

Danh y Thomas Hydenham (1624-1689), cha đẻ nền y học Anh quốc, đã mô tả chi tiết về bệnh như sau: “Bệnh nhân lên giường ngủ ngon lành tới hai giờ sáng thì bị đánh thức dậy bởi cơn đau không chịu nổi ở ngón chân cái, đôi khi ở gót chân, bắp chuối và cổ chân. Cơn đau giống như trường hợp trật khớp. Rồi trong người thấy run lạnh, nóng sốt. Cơn đau tăng dần đến nỗi bệnh nhân không đi lại được và chỉ một lớp quần áo đè nhẹ lên cũng tăng đau”.

Bản thân bác sĩ Hydenham cũng bị thống phong hành hạ.

Nạn nhân của thống phong gồm đủ hạng người, từ thứ dân cho tới các nhân vật quyền quý, văn nghệ sĩ, chính trị gia…Các nhân vật thời danh như Alexander Đại Đế, Vua Louis XVI, phụ thân và nội tổ của ngài; bốn hoàng tử và một công chúa của vua George III bên Anh, Benjamin Franklin, Isaac Newton, thủ tướng Anh Chamberlain… đều bị thống phong thăm viếng.

Antoni Van Leeuwenhoek (1632–1723), một trong nhiều khoa học gia khám phá ra kính hiển vi, đã tả hình dạng của các tinh thể ở khớp sưng vì thống phong, nhưng thành phần hóa chất lúc đó chưa được biết tới.

Colchicum (meadow saffron) đã được các y sĩ Ả Rập sử dụng khoảng năm 1000 để trị TP.

Dược phẩm Allopurinol do khoa học gia George H. Hitchings, Giám Đốc Phòng thí nghiệm Burrouhs Wellcome ở Nữu Ước chế biến năm 1943.

Tiếng Anh của thống phong là “Gout”, tiếng Pháp là “Goutte”.

Gout có nguồn gốc La Tinh “gutta”, nghĩa là “giọt”, vì khi xưa có tin tưởng là một chút chất lỏng nào đó tụ tại khớp và gây ra bệnh.

* Nguyên nhân gây bệnh

Thống Phong là một loại viêm khớp với đặc tính là tăng mức độ uric acid trong máu và sự kết tụ tinh thể urate trong mô bào. Acid này đến từ chất purines trong một số thực phẩm và từ sự chuyển hóa căn bản của cơ thể. Mức độ trung bình uric acid trong máu là 6.8 mg/dl.

Bình thường, uric acid hòa tan trong máu và được thận thải ra ngoài theo nước tiểu. Nếu uric acid lên quá cao mà không được thải ra ngoài, chúng phải kiếm chổ để dung thân, như trên da, trong thận. Sạn urate (tophi) thường thấy ở dái tai, khuỷu tay và ngón tay, ngón chân. Nhưng khi chúng tập trung ở khớp xương thì có chuyện chẳng lành. Nơi đây, uric acid tích tụ dưới dạng các tinh thể dài sắc bén như kim, châm chích vào cấu tạo khớp và gây ra cơn đau khủng khiếp.

Các khớp xương thường bị tấn công là ngón chân cái, gót chân, mu bàn chân, gân Achilles là các vùng nhiệt độ thấp và tinh thể acid thích kết tụ nơi mát lạnh.

Tinh thể uric acid kết tụ dần dần, có khi cả chục năm trước khi gây ra cơn đau viêm sưng khớp đầu tiên. Cơn đau này có thể xẩy ra sau khi chân bị một chấn thương nhỏ và thường thì tự hết sau vài ngày. Tuy nhiên, cơn viêm đau thường tái phát trong vòng một vài năm với nhịp độ thường xuyên hơn ở nhiều khớp khác nhau.

Có nhiều lý do đưa tới cao uric acid: giảm bài tiết từ thận, tăng sản xuất trong cơ thể và tăng tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều chất đạm purines.

Một phần lớn uric acid do chính cơ thể sản xuất mỗi ngày qua các phản ứng sinh học hoặc trong một số bệnh kinh niên (như bệnh ung thư máu, hoại huyết hoặc bệnh vẩy nến.)

Phần khác do tiêu thụ thực phẩm có nhiều chất purines như cá cá trích (anchovies), cá mòi (sardines), cá thu (mackerel), sò điệp (scallops), cá hồi (trout) một vài loại thịt như thịt bê, thịt heo, thịt gà tây; trong bộ phận nội tạng gia súc như tim, thận, óc; trong các loại bia rượu và vài loại rau như hạt đậu khô, măng, rau spinach. Có nghiên cứu cho hay purines trong rau trái cây không gây ra cao uric acid như thịt đỏ động vật.

Giảm bài tiết uric ở thận là lý do thông thường đưa tới cao chất này trong máu.

* Nguy cơ đưa tới thống phong

Sau đây là một số nguy cơ có thể đưa tới tăng uric acid và bệnh thống phong:

-Tuổi tác

Đa số nạn nhân của thống phong là nam giới, ở tuổi trung niên, nhưng bệnh có thể thấy ở mọi lứa tuổi.

-Phái tính

Khoảng 90% các trường hợp thống phong xẩy ra ở nam giới. Chỉ có khoảng từ 5-10% trường hợp thống phong ở phụ nữ mà đa số ở tuổi mãn kinh. Lý do là ở nữ giới, mức độ uric acid trong máu thấp hơn ở nam giới, nhưng tới tuổi mãn kinh lại lên cao.

-Dược phẩm

Một số dược phẩm có thể tăng uric acid như thuốc lợi tiểu nhóm hydrochlorothiazide (Esidrix, Hydro-D), viên aspirin để phòng tránh tai biến não hoặc cơn đau tim; thuốc ức chế tự miễn cyclosporine làm hư hao ống tiết niệu, giảm bài tiết urate; thuốc chữa bệnh Parkinson Levodopa; vitamin niacin

-Tiếp cận với chì

Theo kết quả một số nghiên cứu, tiếp cận lâu ngày với chì trong môi trường cũng là rủi ro đưa tới thống phong.

-Rượu

Tiêu thụ nhiều rượu làm tăng sự chuyển hóa purines ở gan và tăng sản xuất acid lactic mà acid này lại gây trở ngại cho thận trong việc thải uric acid khỏi cơ thể.

Theo kết quả nghiên cứu của bác sĩ Hyon K Choi và Gary Curhan, Trường Y tế Công Cộng Harvard, công bố trên tập san Arthritis and Rheumatism tháng 12 năm 2004, bia gây ra cơn đau thống phong nhiều gấp đôi rượu mạnh, rượu vang và tác dụng xảy ra trong vòng 24 giờ sau khi uống.

Cũng cần lưu ý là, uống tới say túy lúy càn khôn sẽ tức thì gây ra cơn đau ở người bị thống phong, dù là đang điều trị.

-Caffeine

Có nghiên cứu cho rằng nước uống có caffeine như cà phê, nước trà là rủi do đưa tới thống phong.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây do bác sĩ Hyon K. Choi, Đại học British Columbia, Vancouver công bố trong tạp chí Arthritis số tháng 6-2007 cho hay, uống 4 ly cà phê mỗi ngày có thể giảm rủi ro thống phong tới 40%.

Vỉ vậy, nếu cứ dùng một hai y cà phê như thường lệ có lẽ vô hại.

-Di truyền

Bệnh có tính cách di truyền. Theo thống kê, cứ bốn người bị thống phong thì một người có thân nhân mang bệnh này.

-Bệnh của cơ thể

Suy chức năng thận, mập phì, cao huyết áp, tiểu đường, thiểu chức năng truyến giáp, bệnh vẩy nến, một vài loại ung thư, thiếu máu vì hủy hoại hồng cầu nâng cao uric trong máu, đưa tới thống phong.

-Chần thương, mệt mỏi cơ thể, căng thẳng tinh thần, chề độ dinh dưỡng ít tinh bột đểu kích thích cơn viêm thống phong

* Triệu chứng

Thống phong có thể xảy ra bất thình lình mà không có dấu hiệu báo trước, thường là vào ban đêm hoặc sau khi ăn thực phẩm có nhiều purine, bị chấn thương cơ thể, uống rượu, trong người mệt mỏi.

Thường thường thì chỉ một khớp xương bị tấn công. Khớp sưng đỏ, đau, nóng với lớp da bóng loáng, mầu đỏ hoặc tím. Các đốt của ngón chân cái là nơi thường bị phong nhiều nhất, nhưng phong cũng có ở đầu gối, cổ tay, khuỷu tay. Ở nhiều người, ngón chân cái sưng đỏ bóng loáng như quả nhót chín mọng.

Bệnh nhân đau như đàn bà đau đẻ, đến nỗi một tấm chăn mỏng phủ lên người, một đôi tất hơi ôm vào chân cũng gây đau, nói chi đến chuyện mang giày, đi lại.

Danh y Hyppocrate gọi thống phong là “Bệnh-Không-Đi-Được”, vì khi bị cơn viêm đau, sự đi lại đều khó khăn giới hạn

Người bệnh đôi khi nóng sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, tim đập nhanh.

Bệnh có thể cấp tính, kéo dài từ vài ngày tới một tuần lễ hoặc mãn tính với nhiều khớp bị viêm sưng, nhiều u cục trên da, xung quanh khớp và tổn thương ở thận.

* Biến chứng

Nếu không chữa hoặc phòng ngừa, bệnh trở thành mãn tính, với nhiều khớp bị tấn công. Các khớp sẽ hư hao, biến dạng khiến cho sự cử động, di chuyển khó khăn. Các cục chứa muối urate mọc lên ở dưới da (tophi) nhất là ở tai.

Ngoài ra, uric acid trong máu quá cao có thể đưa tới sỏi thận.

* Định bệnh

Đôi khi rất khó để chẩn đoán bệnh thống phong vì các dấu hiệu không rõ rệt và có thể thấy trong các bệnh khác. Cao uric acid không đồng nghĩa với thống phong. Nhiều người dù lượng acid này lên cao mà họ vẫn không có dấu hiệu bệnh.

Để xác định bệnh. bác sĩ cần làm các việc như sau:

- Khám tổng quát cơ thể và tìm hiểu y sử bệnh nhân, gia đình.

- Lấy nước trong khớp bị viêm sưng để tìm tinh thể muối urate.

- Đo lượng uric acid trong máu và nước tiểu.

- Chụp X quang xương khớp để tìm khớp viêm sưng do muối urate tích tụ.

* Điều trị.

Mục tiêu của điều trị là làm sao giảm thiểu các cơn đau cấp tính, ngăn ngừa cơn đau tái phát và tránh sự gia tăng lượng uric acid trong máu.

Thuốc chống đau viêm không steroid như ibuprofen (motrim), indomethacin (Indocin), naproxen (anaprox), etodolac…ddều có thể kiểm soát các cơn đau cấp tính trong vòng 48 giờ.

Tác dụng ngoại ý của các thuốc này là cồn cào, xuất huyết bao tử, giảm chức năng của thận.

Khi các dược phẩm nêu trên không hiệu nghiệm, thuốc loại steroid có thể được dùng.

Thuốc cổ điển Colchicine có nguồn gốc cỏ cây vẫn còn được dùng và có tác dụng rất tốt với các cơn phong thấp cấp tính cũng như để ngăn sự tái phát của các cơn viêm đau.

Thuốc allopurinol (Zyloprim) được dùng khi acid uric lên cao vì tăng sản sản xuất.

Trường hợp uric acid lên cao vì thận giảm bài tiết, dùng thuốc loại probenecid (Benemid, Probalan) hoặc sulfinpyrazone.

Trong cơn đau, nên nằm nghỉ, nâng cao khớp viêm hơi cao hơn thân mìn một chút với cái gối nhỏ để tránh dịch nước ứ đọng ở khớp và giúp giảm viêm sưng.

Khi khớp bớt viêm, nên cử động khớp thường xuyên để tránh cứng khớp đồng thời sức mạnh các bắp thịt và gân ở xung quanh.

Chườm lạnh khớp bệnh vài lần trong ngày, mỗi lần 20 phút để giảm viêm sưng và đau.

* Kết luận

Y học cổ điển tây phương có câu nói “Once gouty, always gouty”, một khi đã bị thống phong thì thống phong suốt đời.

Tuy nhiên với các phương thức trị liệu hiện nay, thống phong có thể khuất phục được và người bệnh tiếp tục sống đời sống sinh động, sản xuất.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể giảm thiểu các rủi ro gây bệnh, như là:

a.Giảm thiểu thực phẩm có nhiều purines.

b.Vận động cơ thể đều đặn.

c.Uống nhiều nước không có rượu. Nước giúp thận loại bỏ uric acid khỏi cơ thể, trong khi đó rượu bia lại tăng acid này.

d.Giảm cân nếu mập phì nhưng không giảm quá nhanh để khỏi bị thiếu dinh dưỡng, thống phong xuất hiện nhiều hơn.

đ.Duy trì huyết áp ở mức bình thường để tránh hư hao thận, giảm bài tiết uric acid.

e.Ăn nhiều rau trái cây tươi.

g.Tiêu thụ số lượng vừa phải sữa, pho mát.

h.Thử nghiệm acid uric khi đau khớp cấp tính để kịp thời sớm khám phá bệnh.

Thực hiện được như vậy thì ta tránh được thức giấc nửa đêm, ôm trái nhót đỏ hỏn ngón chân cái mà suýt soa kêu đau.

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức

Read More